ลักษณะภาษาไทยถิ่นอีสาน

บริเวณที่ผู้พูดภาษาไทยถิ่นอีสานส่วนใหญ่อาศัยอยู่ ได้แก่ บริเวณจังหวัดต่างๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ตั้งแต่ บริเวณจังหวัดเลย เพชรบูรณ์ ชัยภูมิ และนครราชสีมา ไปทางทิศตะวันออกจนจรดชายแดนประเทศลาวและประเทศกัมพูชา ลักษณะทางเสียงของภาษาไทยถิ่นอีสาน สามารถสรุปได้ดังนี้

พยัญชนะ

หน่วยเสียงพยัญชนะในภาษาไทยถิ่นเหนือมีจำนวน 20 - 21หน่วยเสียง (ดูตาราง)

(หน่วยเสียงที่แสดงโดยใช้สีแดง คือหน่วยเสียงที่ปรากฏเฉพาะในบางภาษาย่อยเท่านั้น)

หน่วยเสียงพยัญชนะทุกหน่วยที่แสดงไว้ในตารางที่ปรากฏเป็นพยัญชนะต้น ส่วนพยัญชนะท้ายในภาษาไทยถิ่นอีสาน ได้แก่ ป, ต, ก, อ, ม, น, ง, ว, ย และในภาษาไทยถิ่นนี้ไม่มีพยัญชนะควบกล้ำ โดยคำที่เริ่มต้นด้วยพยัญชนะควบกล้ำใน ภาษาไทยมาตรฐาน จะเริ่มต้นด้วยพยัญชนะเดี่ยวในภาษาไทยถิ่นอีสาน และมีข้อน่าสังเกตเกี่ยวกับเรื่องนี้ คือ คำที่เริ่มต้นด้วย พยัญชนะควบกล้ำ / kw / "กว" และ / khw / "คว" ตามด้วยสระเดี่ยวในภาษาไทยมาตรฐานจะเริ่มต้นด้วย / k / "ก" และ / kh / "ค" ตามลำดับในภาษาไทยถิ่นอีสาน และสระจะเป็นสระเลื่อนซึ่งเริ่มต้นด้วย / u / เช่น / kwai1 / ในภาษาไทยมาตรฐาน จะเป็น / kuai / ในภาษาไทยถิ่นอีสาน เป็นต้น

สระ

หน่วยเสียงสระในภาษาไทยถิ่นอีสาน มีสระเดี่ยวเสียงสั้น 9 หน่วยเสียง และสระเดี่ยวเสียงยาว 9 หน่วยเสียง (ดูตาราง)

สระเลื่อนในภาษาไทยถิ่นอีสาน ได้แก่ เอีย เอือ อัว / ia, (), ua/ โดยในภาษาย่อยบางภาษาไม่ปรากฏเสียงสระ เอือ / /

วรรณยุกต์

วรรณยุกต์ในภาษาไทยถิ่นอีสาน มีจำนวนระหว่าง 4 - 7 หน่วยเสียง โดยมีลักษณะการแยกเสียงวรรณยุกต์ดังตารางนี้

หมายเหตุ  เส้น แสดงการแยกเสียงวรรณยุกต์ที่ปรากฏในภาษาย่อยทุกภาษาของภาษาไทยถิ่นอีสาน
            เส้น แสดงการแยกเสียงวรรณยุกต์ที่ปรากฏในภาษาย่อยบางภาษาของภาษาไทยถิ่นอีสาน

ลักษณะเด่นของการแยกเสียงวรรณยุกต์ในภาษาไทยถิ่นอีสาน คือ

1. เสียงวรรณยุกต์ในช่อง C1 DL1 DL2 และ DL3 เป็นเสียงเดียวกัน
   
2. เสียงวรรณยุกต์ในช่อง C2 C3 C4 และ DL4 เป็นเสียงเดียวกัน

ในภาษาย่อยส่วนมาก เสียงวรรณยุกต์ในช่อง B1 B2 B3 และ B4 เป็นเสียงเดียวกัน ภาษาย่อยบางภาษาเท่านั้นที่มีการแยกเสียง วรรณยุกต์ระหว่างช่อง B3 กับ B4 เช่น ในภาษาไทยถิ่นจังหวัดร้อยเอ็ด เป็นต้น

สำหรับในแถว A นั้น ในภาษาย่อยบางภาษามีการแยกเสียงวรรณยุกต์ทั้งระหว่างช่อง A1 กับ A2 และระหว่างช่อง A3 กับ A4 ได้แก่ ภาษาไทยถิ่นจังหวัดขอนแก่น ภาษาไทยถิ่นจังหวัดหนองคาย เป็นต้น แต่ในภาษาย่อยบางภาษาก็มีการแยกเสียงวรรณยุกต์เฉพาะ ระหว่างช่อง A1 กับ A2 เท่านั้น ได้แก่ภาษาไทยถิ่นจังหวัดเลย ภาษาไทยถิ่นจังหวัดศีรษะเกษ เป็นต้น และในภาษาย่อยบางภาษา ก็มีการแยกเสียงวรรณยุกต์เฉพาะระหว่างช่อง A3 กับ A4 ได้แก่ ภาษาไทยถิ่นอำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นต้น

ในแถว DS มีการแยกเสียงวรรณยุกต์ระหว่างช่อง DS3 กับ DS4 เพียงแห่งเดียวในภาษาย่อยทุกภาษา

ในส่วนของสัทลักษณะของเสียงวรรณยุกต์นั้น มีรายละเอียด ดังนี้

• แถว A
  
  ช่อง A1 มักจะเป็นเสียงต่ำ-ระดับ-ขึ้น
  
  ช่อง A2 และ A3 ถ้าหากมีการแยกเสียงวรรณยุกต์ของ 2 ช่องนี้ออกจากช่อง A1 และ A4 เสียงวรรณยุกต์ที่ปรากฏจะเป็นเสียง กลาง-ระดับ-ตก หรือ กลางค่อนข้างต่ำ-ระดับ-ตก หรือ ต่ำ-ระดับ และอาจมีเสียงกลางค่อนข้างต่ำ-ระดับ-ขึ้น ในบางภาษาย่อยได้ แต่เป็นส่วนน้อย
  
  ช่อง A4 มักเป็นเสียงสูง-ระดับ-ตก แต่ในภาษาย่อยบางภาษาอาจเป็นเสียงกลาง-ระดับ-ขึ้น หรือ กลางค่อนข้างสูง-ระดับ-ขึ้น
  
  
• แถว B

  ในแถว B ทุกช่อง เสียงวรรณยุกต์ที่ปรากฏมักจะเป็นเสียงกลาง-ระดับ

• แถว C

  เสียงวรรณยุกต์ในแถว C มีลักษณะพิเศษ คือ จะจบลงด้วยเสียงกักที่เส้นเสียง
  
  ในช่อง C1 มักจะเป็นเสียงต่ำ-ระดับ-เสียงกักที่เส้นเสียง แต่ก็มีเสียงกลางค่อนข้างต่ำ-ระดับ-ตก-เสียงกักที่เส้นเสียงอยู่บ้าง เสียงวรรณยุกต์ที่มีปรากฏบ้างแต่น้อยมากได้แก่ เสียงสูง-ระดับ-เสียงกักที่เส้นเสียง และ เสียงกลาง-ตก-เสียงกักที่เส้นเสียง
  
  ในช่อง C2 C3 และ C4 มักจะเป็นเสียงกลางระดับ-ตก-เสียงกักที่เส้นเสียง

• แถว DS

  ในช่อง DS1 DS2 และ DS3 มักจะเป็นเสียงกลาง-ขึ้น
  
  ในช่อง DS4 มักจะเป็นเสียงกลาง-ระดับ มีเสียงสูง-ระดับปรากฏบ้างในภาษาย่อย
  
  ตัวอย่างเสียงวรรณยุกต์ถิ่นอีสาน

This page is maintained by Yuphaphann Hoonchamlong (yui@alpha.tu.ac.th)